حافظۀ جمعی و تأثیر آن بر شکل‌گیری هویت شهری (مورد مطالعه: محلۀ وحدت اسلامی و شهرک غرب)

چکیده: توسعة شهری یکی از مسائل عمده‌ای است که کشور ما در این سال‌ها همواره با آن مواجه بوده است. شکل‌گیری مناطق تازه‌تأسیس در کنار محلات قدیمی‌تر در شهرهای با قدمت تاریخی، منجر به ایجاد تیپولوژی خاصی برای شهرهای مدرن در مسیر توسعه می‌شود. بخش عظیمی از هویت محلات قدیمی، همان‌طور‌که موریس هالبواکس یادآور می‌شود، از خاطرات جمعی اهالی محل تشکیل شده است؛ درحالی‌که در مناطق تازه‌تأسیس شهری اساساً این خاطرات جمعی وجود خارجی ندارند و براساس ضرورت زندگی مدرن، به‌وجود هم نخواهند آمد. در این پژوهش سعی شده است روند شکل‌گیری هویت شهری در محلة قدیمی وحدت اسلامی (شاپور سابق) در مقایسه با محلة به‌نسبت تازه‌تأسیس شهرک غرب تهران با روش مطالعة موردی کیفی و با ابزار مصاحبه با ساکنان آن محلات، بررسی و ارزیابی شود. یافته‌ها بیانگر این است که محلة وحدت اسلامی که هنوز توانسته است ساختار خود را حفظ کند و دستخوش تغییرات عمده نشود، توسط خاطرات جمعی‌ای که اهالی محل در مکان‌های مشخص در آن دخیل بوده‌اند، هویت خود را حفظ کرده‌ است؛ اما شهرک غرب با توجه به نداشتن مکان‌های مشترک و تشکیل نشدن حافظة جمعی و رشد اقتضائات زندگی مدرن در آن و برقرار نشدن ارتباط اجتماعی محله‌ای و همسایگی، از خاطرات جمعی‌ کمتر و درنتیجه، هویت مستقل ضعیف‌تری بهره‌مند است.